13 June 2018

Verontrusting over historisch ensemble Potala paleis in Lhasa

Op 17 februari (2018) raasde een grote uitslaande brand door de zevende-eeuwse Jokhang-tempel in Lhasa, een onderdeel van het historische ensemble van het Potala paleis, dat op de Werelderfgoedlijst staat (Afbeelding. 1). De omvang van de schade aan dit gebouw van uitzonderlijke en unieke architecturale en religieuze betekenis, is nog steeds niet bekend, grotendeels vanwege het gebrek aan concrete informatie van de kant van de Chinese autoriteiten, en er bestaat de zorg, dat mogelijk onjuiste reparatiewerkzaamheden worden ondernomen met betrekking tot het historische bouwwerk. Deze ontwikkeling benadrukt het belang van een evaluatie van de status van conserveringswerkzaamheden in de historische en culturele hoofdstad van Tibet, Lhasa, en roept additionele en urgente vragen op voor de 42ste sessie van de Werelderfgoed commissie.

Brand Jokhang tempel 17 februari 2018

Afbeelding. 1: De brandende Jokhang-tempel, 17 februari 2018. 

Foto: anoniem

De huidige bedreigingen voor Lhasa’s resterende culturele erfgoed, waaronder het historische ensemble van het Potala paleis, is acuut vanwege een aantal factoren, waaronder een dramatische toename van het Chinese binnenlandse toerisme en een snel uitbreidende infrastructuur, waarin Lhasa een spil is van een nieuw netwerk van wegen, spoorwegen en luchthavens voor zowel militair als civiel gebruik, hetgeen de strategische betekenis van de regio voor de Chinese Communistische Partij weerspiegelt. Deze context wordt onderstreept in het stedenbouwkundig plan voor Lhasa (2007-2020), waarin ontwikkeling en toerisme de belangrijkste prioriteiten zijn, en conservering nauwelijks wordt genoemd. Het stedenbouwkundig plan van juni 2008, waarvan International Campaign for Tibet een kopie heeft bemachtigd, stelt dat de planning prioriteit op korte termijn “het gebruiken van de sprong voorwaarts ontwikkeling” is, terwijl op basis van het lange termijn hoofddoel een “Nieuw Lhasa zal worden gebouwd onder harmonieus en welvarend socialisme.” In het gedeelte over de renovatie van de stad voor toerisme, is er geen sprake van het behoud van historische gebouwen.1)

Potala paleis area
Nightlife Potala area

Afbeelding 2 en 3: De visuele en spirituele integriteit van het Potala-paleis wordt nog steeds verstoord door het fenomeen van moderne verstedelijking. 

Foto’s: (2) KB, (3) Carlos Mel Bruno

De historische Tibetaanse architectuur in het oude centrum van Lhasa en de gebouwen in de UNESCO werelderfgoed locatie bufferzone zijn niet adequaat beschermd, ondanks de voorgewende nadruk van de Chinese autoriteiten op hun belang. Slechts ongeveer 50 van de historische gebouwen van Lhasa staan vandaag de dag nog overeind, van 700 in 1948.2) In de jaren tachtig en het begin van de jaren 90 werden de meeste traditionele gebouwen van het oude Lhasa afgebroken en vervangen door drie tot vier verdiepingen tellende betonnen huizen in ‘neo-Tibetaanse’ stijl. Veel van deze gebouwen werden vervangen nadat het Potala Paleis Ensemble was genomineerd als UNESCO Werelderfgoed (het was ingeschreven in 1994) en de historische oude stad door de Chinese autoriteiten was aangewezen, als een “Nationale Historische en Cultureel Beroemde Stad” waarbij de monumentale historische gebouwen in de buurt van de Jokhang-tempel werden aangeduid als “Voorkeur Beschermde Locatie”.3)

Vlak na de nominatie van het Potala-paleis voor UNESCO-status, begin 1995, werd tweederde van de historische gebouwen waaronder het historische Tibetaanse regeringsdistrict Shol aan de voet van het paleis afgebroken.

Nightlife Potala area

Afbeelding. 4: In 2000, slechts ongeveer 50 traditionele huizen werden achtergelaten in het centrum van Lhasa. 

Kaart: Andre Alexander

Het UNESCO-werelderfgoed ‘merk’ wordt gebruikt als onderdeel van de ambitieuze plannen van de Chinese regering om het hoogwaardige toerisme in Lhasa en daarbuiten te bevorderen, een onderdeel van China’s strategische en economische doelstellingen in Tibet. In slechts drie dagen tijdens de Tibetaanse en Chinese Nieuwjaarsperiode van 15 tot 18 februari 2018, bezochten 216.400 toeristen de Tibetaanse Autonome Regio, een stijging van 30,7% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar, met een omzet van 25 miljoen dollar in het toerisme.4)

Het beschouwen van Tibetaanse cultuur als gebruiksartikel – terwijl tegelijkertijd de authentieke cultuur wordt ondermijnd door het op Tibetaanse religieuze identiteit gerichte Chinese beleid – werd duidelijk tijdens een recente Toerisme Expo in Lhasa, tijdens welke een ‘nieuwe visie’ op het diep symbolische voormalige huis van de Dalai Lama, het Potala-paleis, werd gepresenteerd in de lobby van het InterContinental Hotel.5)

Tibetanen zelf worden steeds verder gemarginaliseerd door het gebruik van het Chinees als taal van het toerisme in Tibet, waardoor er werkgelegenheid ontstaat voor grote aantallen Chinese immigranten in een op zich arbeidsintensieve industrie. 

De hausse in het toerisme valt samen met een trend van intensivering van de repressie en hardline-beleid gericht op de Tibetaanse culturele identiteit. Een officiële circulaire, die in februari in Lhasa en de Tibetaanse autonome regio werd verspreid, drong er bij het publiek op aan om aangifte te doen van degenen, die ervan verdacht worden loyaal te zijn aan de ‘kwaadaardige krachten’ van de Dalai Lama. Daarnaast criminaliseert de circulaire in een verwijzing naar “22 illegale activiteiten” in feite iedereen, die het gebruik van de Tibetaanse taal willen aanmoedigen of de Tibetaanse cultuur willen beschermen, hetgeen bestempeld wordt als “reactionaire en bekrompen nationalistische ideeën”.6)

In een dergelijk politieke klimaat zullen Tibetanen waarschijnlijk bang zijn zich uit te spreken in culturele erfgoed kwesties. Dit zou kunnen verklaren waarom in de nacht van de brand in de Jokhang sommige eerste berichten uit Lhasa ontkenden dat het vuur de Jokhang ook maar had bereikt, ondanks het online circulerende videobewijsmateriaal. 

Dit heeft waarschijnlijk invloed op de lokale betrokkenheid van Tibetanen bij culturele erfgoed kwesties in Lhasa. Chinese autoriteiten verwijzen naar een aantal overheidsdepartementen, die betrokken zijn bij conservering, maar verzuimen om de betrokkenheid van Tibetaanse deskundigen, ambachtslieden of lokale mensen te vermelden bij het herzien van plannen, een kwestie, die de Werelderfgoed commissie zou moeten aankaarten. De beperkingen op NGO’s in China en Tibet bemoeilijken het probleem en maken het bijna onmogelijk om te komen tot een ??onafhankelijke evaluatie van het conservering. Daarnaast is het zeer moeilijk voor UNESCO-delegaties om toegang te krijgen tot Lhasa. 

Het historische ensemble in kwestie in Lhasa bestaat uit het Potala-paleis, het winterverblijf van de Dalai Lama sinds de 7e eeuw tot de huidige Dalai Lama’s vlucht in ballingschap in 1959, de Jokhang-tempel, en de Norbulingka, het voormalige zomerpaleis van de Dalai Lama.7)

De drie gebouwen werden bijgeschreven als UNESCO werelderfgoed in respectievelijk 1994, 2000 en 2001. In het stedenbouwkundig plan voor Lhasa wordt het Ensemble-gebied aangewezen als een van de belangrijkste gebieden voor “verbetering” in het “korte termijn bouwplan”, waardoor de vrees ontstaat voor mogelijke sloopwerkzaamheden om toeristische infrastructuur te creëren. 

Nightlife Potala area
Afbeelding. 5: Het originele Shasarzur-gebouw in het centrum van Lhasa in 1995. Foto: Andre Alexander
Nightlife Potala area
Afbeelding 6: Het Shasarzur-gebouw vervangen door een gebouw in pseudo-Tibetaanse stijl, Foto: Tibet Heritage Fund

Ook de omgeving is van onschatbare waarde. De overleden expert in de Lhasa-architectuur Andre Alexander schreef: “Lhasa’s prestige en invloed als bakermat en centrum van het Tibetaanse boeddhisme gaf het een centrale rol binnen de Tibetaanse beschaving.” Het is zorgelijk dat noch het UNESCO Werelderfgoed, noch de Chinese Communistische Partij refereren naar het behoud van de historische gebouwen rond de Barkhor of in de bufferzones. Er is duidelijkheid nodig over welke gebouwen zullen worden geconserveerd, evenals over de details in de planning om deze gebouwen te behouden.

Aanbevelingen

  • Het is van groot belang om zowel het Potala Palace-ensemble als het Barkhor-gebied te beschermen. We bevelen aan dat het UNESCO Werelderfgoedcomité richtlijnen geeft over de bescherming van het historische Barkhor gebied en gebouwen in de bufferzone van het Potala Historisch Ensemble, gebaseerd op een duidelijke definiëring van de bufferzones en een gedetailleerd plan voor de bescherming van de weinige overgebleven traditionele gebouwen en tempels. Authentiek cultureel erfgoed is ook een toeristische waarde, mits het niet de lokale Tibetaanse bevolking uitsluit en marginaliseert. 
  • De commissie zou moeten aandringen op actieve betrokkenheid van Tibetaanse ambachtslui en deskundigen bij hun culturele erfgoed met het doel de particuliere en openbare Tibetaanse ruimten nieuw leven in te blazen in plaats van deze te veranderen in een museum. 
  • De commissie zou moeten aandringen op de antwoorden op vragen over de schade als gevolg van de brand in Jokhang van 17 februari als een zaak van grote urgentie. Daarbij zou de commissie moeten aansturen op toegang tot Lhasa door een UNESCO-delegatie voor een onafhankelijke verificatie van de status van de unieke en waardevolle architectuur, en haar standbeelden en muurschilderingen, met name het Jowo Rinpoche standbeeld. 8)
  • Het Comité moet de Chinese autoriteiten ter verantwoording roepen voor de uitsluiting van het Tibetaanse maatschappelijk middenveld bij conservering kwesties en het van boven opgelegde beheer van Tibetaanse historische en culturele bezienswaardigheden, hetgeen niet strookt met de principes van de UNESCO inzake culturele diversiteit en rechten. (Universele Verklaring van UNESCO over culturele diversiteit, 2001: “De verdediging van culturele diversiteit is een ethische verplichting, onafscheidbaar van respect voor de menselijke waardigheid. Het veronderstelt een instemming met mensenrechten en fundamentele vrijheden, in het bijzonder de rechten van personen, die tot minderheden behoren en die van inheemse volkeren.”) 9)
  • In het stedenbouwkundig plan voor Lhasa (2007-2020) is het Ensemble-gebied aangewezen als een van de belangrijkste gebieden voor “verbetering” in het “korte termijn bouwplan”. De commissie zou moeten aandringen op antwoorden over wat dit inhoudt en ervoor zorgen dat het behoud van historische gebouwen centraal staat in de plannen.
Nightlife Potala area
Afbeelding. 7: De ruïnes van een traditioneel Tibetaans huis, afgebeeld tegen de achtergrond van nieuwbouw. De sloop van traditionele Tibetaanse huizen voor de bouw van socialistische bouwstenen gebeurt dagelijks. Afbeelding geleverd aan de International Campaign for Tibet



Referenties

1) Algemeen stedenbouwkundig plan voor Lhasa (2007-2020) (Revisie), Brochure, Lhasa Gemeentelijk bureau voor grond en hulpbronnen, juni 2008. Kopie in het Chinees en vertaald in het Engels door de International Campaign for Tibet.

2) Onder het ‘Lhasa-ontwikkelingsplan 1980-2000’ en het ‘Barkhor-instandhoudingsplan 1992’. ‘Lessen uit de poging om het architecturale erfgoed van Lhasa’s oude stad te behouden’ door Pimpim de Azevudo en Andre Alexander, Tibet Heritage Fund, uitgegeven door World Heritage Watch, Berlijn 2016, Proceedings of the International Conference in Bonn 2015, UNESCO Werelderfgoed en de rol van het maatschappelijk middenveld. Het geschatte aantal van 700 historisch-traditionele gebouwen in 1948, daalde tot 300 in 1995 en bereikte tegen 2005 het aantal van 50, volgens Amund Sinding-Larsen (2012), Lhasa-gemeenschap, werelderfgoed en mensenrechten’, International Journal of Heritage Studies (p 301).

3) In 1961 en 1988 kondigde de Staatsraad van China de Potala Paleis, de Jokhang-tempel en de Norbulingka waren aangewezen als Staat Voorrang Beschermde Locaties, volgens het rapport over de Status van Conservering van het Historische Ensemble van het Potala-paleis (China), het Verdrag inzake de Bescherming van het Culturele en Natuurlijke Erfgoed van het Wereld Cultureel erfgoed: China, SACH SoC 2015 4/5, Rijksbestuur voor Cultureel Erfgoed, Volksrepubliek China, november 2015. Hetzelfde rapport verklaarde dat de Chinese regeringen de laatste jaren op alle niveaus een reeks inspanningen hebben gedaan om de “authenticiteit en integriteit van de Werelderfgoed bezit in Lhasa veilig te stellen waaronder: goedgekeurde oude stad van Lhasa (Barkhor Historic Area) als unieke en kostbare architectuur van Nationaal Historisch en Cultureel Beroemde Stad en vermelde gebouwen in de bufferzone van de Jokhang-tempel als voorkeur beschermde locaties op verschillende niveaus “.

4) Volgens de door Xinhua geciteerde regionale commissie voor toerisme ontwikkeling, ‘Toerisme bloeit in Tibet tijdens vakantieweek’, 20 februari 2018.

5) International Campaign for Tibet-rapport ‘China toont nieuwe plannen tijdens Tourism EXPO in Lhasa, terwijl van bovenaf opgeleggen van economisch model en repressie doorgaat’, 13 september 2016, https://www.savetibet.org/china-showcases-new-plans-at-tourism-expo-in-lhasa-while-top-down-imposition-of-economic-model-and-repression-continues

6. International Campaign for Tibet report ‘Chinese politie circulaire dringt er bij het publiek op aan om loyaliteit aan ‘kwade krachten’ van de Dalai Lama te rapporteren’, 13 februari 2018, https://savetibet.nl/nieuws-en-agenda/nieuwsoverzicht/2018/februari/chinese-politie-circulaire-dringt-er-bij-het-publiek-op-aan-om-loyaliteit-aan-kwade-krachten-van-de-dalai-lama-te-rapporteren/

7) Werelderfgoed: Erfgoed ensemble van het Potala-paleis, Lhasa (C707), Conservering Status 2017, State Administration of Cultural Heritage, PRC, november 2017. Hetzelfde rapport beschrijft de drie als volgt: “De schoonheid en originaliteit van de architectuur van deze drie locaties, hun rijke versiering en harmonieuze integratie in een opvallend landschap, dragen bij aan hun historische en religieuze belang.”

8. International Campaign for Tibet report, ‘Nieuwe zorg voor de historische structuur van de Jokhang-tempel na grote brand, nu China omvang van de schade geheim houdt’, 12 maart 2018, https://www.savetibet.org/new-fears-for-historic-structure-of-jokhang-temple-after-major-fire-as-china-covers-up-extent-of-damage/

9) http://www.unesco.org/new/en/social-and-human-sciences/themes/international-migration/glossary/cultural-diversity/

Share this

Het laatste nieuws

15 May 2019

Voor de Nederlandse regering bestaat Tibet niet meer. China Notitie rept met geen woord over Tibet.

Lees meer
4 May 2019

Tibet Actie Team in actie voor Tashi Wangchuk op Bevrijdingsfestival

Lees meer